Bu konuda motoru hareket ettirmek, durdurmak ve yönünü değiştirmekle ilgili kontrolünüzü geliştirmekten bahsedeceğiz. Bu becerileri doğru kullanmak hem her birini iyi bilmeyi hem de birbirleriyle olan ilişkilerini iyi anlamayı gerektirir.
Gaz, vites ve fren kullanımını tek tek incelesek de, sürüş sırasında bunların çok yakın ilişkide olduğunu anlamanız gerekir. Bunların tümü lastiklerin yola tutunmasıyla ilgili sonuçlar doğuracaktır.
Lastiğin yol tutuşu
Motosiklet lastiklerinden bahsettiğimiz şuradaki yazımızda da anlattığımız gibi motorunuzun yol üzerindeki tutuşunu tümüyle lastiklerinizin yere basma alanı belirler.
Bir lastiğin herhangi bir durumda sınırlı bir yol tutuş kuvveti vardır. Bu kuvvet hızlanma, durma ve viraj alma kuvvetleri arasında paylaşılır. Frenleme için fazla kuvvet kullanılırsa viraj almaya daha az pay kalır. Bu durumu aşağıdaki grafikte daha rahat görebilirsiniz.
Diğer yandan bu kuvvetler ön ve arka lastiklerde aynı olmak durumunda da değildir. Lastiklerin üzerine gelen ağırlıkla birlikte değişir ve değiştikçe motosikletin dengesi ve yol tutuşu değişir. Frenleme, ivmelenme ve yön değiştirmede yük dağılımı aşağıdaki gibi değişir:
- Sabit hızda giderken her iki lastikte de eşittir,
- Hızlanırken yük arka tekere kayar,
- Fren yaparken yük ön tekere kayar,
- Viraj alırken yük virajın dışına doğru kayar, bunu dengelemek için motor ve sürücü viraj içine yatar,
- Viraj alırken hızlanıldığında yük viraj dışına ve arkaya doğru kayar,
- Viraj içinde fren yapılınca yük viraj dışına ve öne doğru kayar.
Viraj içinde aşırı fren yapmak ya da ani hızlanmak motordaki kontrolünüzü azaltır. Hız değiştirmeye kullanılan kuvvetler viraj almaya yeterli kuvvet bırakmaz ve lastikler kayabilir. Yolun yüzeyi ne kadar kaygansa kayma o kadar erken olur.
Yatmış motorda fren yapmak özellikle daha tehlikelidir. Sağlam zemindeyseniz ve tecrübeniz yeterliyse bir miktar fren yapılabilir ama açık bir gözlem ve planlama eksikliğini gösterir. Viraj içinde fren yapıldığında lastikler dışa doğru kayabilir ve bu durumda motosiklet içeriye doğru düşer. Yük dağılımını, lastik kuvvetlerini ve yatış dengelerinin tümünü birden bozduğu için motosikletin dengesini en çok bozan davranış budur. Güvenli viraj almanın tek sağlam yolu viraja girmeden önce yola göre hızı ayarlamak ve bu hızla virajı tamamlayabilmektir.